ماهیت سکه طلا
نخستین بار داریوش هخامنشی دستور استفاده از طلا به عنوان سکه را صادر کرد.در طول تاریخ همواره سکه های طلا که توسط حکومت ضرب می شد به عنوان یکی از ارزشمندترین انواع پول به شمار رفت.پس از انقلاب اسلامی از سال ۱۳۵۸ به مناسبت یادبود انقلاب شکوهمند اسلامی سکه طلای رسمی کشور با نام سکه بهار آزادی توسط بانک ملی ایران ضرب و توزیع گردید.
سکه بهار آزادی از نظر ارزش اقتصادی جایگزین سکه های پهلوی بود که در دوران پهلوی اول و دوم توسط بانک ملی ایران، ضرب می شد.در یک روی سکه بهار آزادی سه بار نام حضرت علی (ع) در یک شش ضلعی حک شده و در زیر آن نیز عبارت بانک ملی ایران دیده می شود.
در پشت سکه نیز تصویر بارگاه امام رضا(ع) و به همراه عبارت «نخستین بهار آزادی»، دیده می شود. وزن این سکه ۸.۱۳۳ گرم طلا و عیار آن مطابق با شاخص اعلام شده توسط بانک مرکزی ۹۰۰ از ۱۰۰۰ می باشد. از نظر عرفی عیار طلای سکه بهای آزادی ۲۲ است.
سکه تمام امامی چیست؟
از سال ۱۳۷۰ به موجب ماده ۵ قانون نحوه حفظ آثار و یاد سید روح الله خمینی(ره)، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف شد که تصویر بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران را در یک طرف سکه های بهار آزادی به گونه ای مناسب درج کند.از آن سال تاکنون سکه های طلای رسمی ضرب شده توسط دولت ایران تغییر یافت و تصویر چهره امام خمینی(ره) در روی این سکه حک شد و اصطلاحاً سکه تمام امامی نام گرفت.
پس از سال ۱۳۷۰ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به جای بانک ملی ایران،مسئولیت ضرب و توزیع سکه تمام امامی را به عهده گرفت.از نظر وزن و عیار میان سکه های طرح قدیم یا بهار آزادی با سکه های طرح جدید یا امامی، تفاوتی وجود ندارد و از نظر ارزش پولی، این دو نوع سکه طلا ارزشی برابر دارند.
تفاوت های سکه های طرح جدید و طرح قدیم
در بالا برخی از تفاوت های سکه تمام امامی یا سکه طرح جدید،با سکه بهار آزادی یا طرح قدیم را مورد اشاره قرار دادیم.علاوه بر تقدم زمانی ضرب و توزیع سکه های بهار آزادی نسبت به سکه های امامی و شکل ظاهری، تفاوت های دیگری نیز میان این دو نوع سکه وجود دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم:
- تفاوت قیمت: هرچند وزن و عیار این دو نوع سکه با یکدیگر برابر است، با این وجود در بازار اقتصادی کنونی سکه های طرح جدید با توجه به قیمت انس (طلای جهانی) و ارز نسبت به سکه های طرح قدیم ارزش بیشتری دارند.
- تفاوت در تقاضا: با توجه به تفاوت قیمت جزئی که به آن اشاره شد، معمولاً تقاضا برای خرید سکه های طرح جدید نسبت به سکه های طرح قدیم بیشتر است.
- تفاوت از نظر مرجع ضرب کننده: همانطور که اشاره شد سکه های بهار آزادی از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۰ توسط بانک ملی ایران ضرب می شد.در حالی که پس از تغییر طرح روی سکه در سال ۱۳۷۰، اختیار ضرب و توزیع آن به دست بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سپرده شد.
انواع مسکوکات طلا
انواع مسکوکات طلا دارای ارزش اقتصادی بوده و کاربردهای گوناگونی در زندگی انسان ها دارند.امروزه افراد معمولاً برای مقاصد گوناگونی مثل سرمایه گذاری، معامله، وقف و … از سکه های طلا استفاده می کنند.علاوه بر ارزش وزنی طلایی که در ساخت این سکه ها استفاده شده است، از نظر قانونی و حکومتی نیز حمایت های گوناگونی نسبت به سکه های طلا می شود.
برای مثال مطابق با قوانین کیفری اگر کسی سکه های طلای جعلی ضرب کند، به مجازات حبس محکوم می گردد. در طول سالیان گذشته ضرابخانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، هر سال نسبت به ضرب انواع سکه های طلا مبادرت می نماید. تاریخ ضرب سکه های طلای طرح جدید و قدیم که هم اکنون در بازار های داخلی و بین المللی موجود است، عبارت از قرار زیر است:
- سکه تمام بهار آزادی یا طرح قدیم، از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۰ با وزن ۸.۱۳ گرم و عیار ۹۰۰.
- سکه تمام امامی یا طرح جدید، از سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۸۶ با وزن ۸.۱۳ گرم و عیار ۹۰۰.
- نیم سکه بهار آزادی یا طرح قدیم، از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۸۶ با وزن ۴.۰۷ گرم و عیار ۹۰۰.
- ربع سکه بهار آزادی یا طرح قدیم، از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۸۶ با وزن ۲.۰۳ گرم و عیار ۹۰۰.
- سکه یک گرمی بهار آزادی، سال ضرب از ۱۳۹۰ به بعد با وزن ۱.۰۱ گرم و عیار ۹۰۰.
از جمله دیگر انواع مسکوکات ضرب شده توسط بانک مرکزی،می توان به سکه های دو نیم گرمی بهار آزادی اشاره کرد. این سکه ها با وزن ۲.۵ گرم و عیار ۹۰۰ به در سال های محدودی ضرب شده و به صورت نادر یافت می شوند.
